Zdecydowana większość ludzi uważa się za osoby racjonalne. Dominuje u nich myśl, że co prawda inni mogą dawać sobą manipulować, ale ich to nie dotyczy. A przynajmniej nie tak bardzo. Mają poczucie, że wyciągają odpowiednie wnioski i dobrze oceniają to, czego doświadczają. W rzeczywistości każdy z nas w mniejszym lub większym stopniu ulega błędom poznawczym.
Czym są wspomniane błędy? To nieracjonalne postrzeganie rzeczywistości. Polega ono na tworzeniu sądów i przekonań, które są zafałszowane przez to, że nasz mózg idzie na skróty. Nie jesteśmy w stanie przetwarzać wszystkich docierających do nas informacji, więc tworzymy skojarzenia, które pomagają nam szybciej podejmować decyzje. Niestety, często nie są one słuszne.
Z jakimi błędami poznawczymi spotykamy się na co dzień?
Efekt autorytetu
Ten błąd poznawczy polega na większej skłonności do zawierzania osobom, które są uznawane przez nas za autorytet. Badania psychologiczne pokazywały, że ludzie mają tendencję do bezrefleksyjnego przyjmowania tego, co mówią osoby szanowane w danej dziedzinie, nawet jeśli w rzeczywistości były to skrajnie fałszywe informacje. W skrócie – jesteśmy w stanie uwierzyć w głupoty, tylko dlatego, że nasz mózg skojarzy daną osobę jako nieomylną.
Efekt potwierdzenia
Ludzie nie lubią dowiadywać się, że ich dotychczasowe myślenie i sposób postępowania były błędne. Dlatego niezwykle częstym błędem poznawczym jest efekt potwierdzenia. Polega on na tym, że mimowolnie dobiera się nowe informacje tak, żeby pasowały do już ugruntowanych poglądów. Jeśli jakaś kobieta myśli, że wszyscy mężczyźni to kłamcy to będzie skupiała swoją uwagę właśnie na takich osobach, potwierdzając swoją tezę. I odwrotnie – ludzie, którzy są przekonani, że zawsze można spotkać kogoś wartościowego, a człowiek jest z natury dobry, również będą utwierdzali się w swoim przekonaniu.
Efekt aureoli
Gdy ktoś ładnie wygląda, a do tego ma przyjemny głos, mamy tendencję, aby przypisywać mu również inne dobre cechy. Szybciej zaklasyfikujemy taką osobę jako sympatyczną, kompetentną lub uczciwą. Efekt ten mogą z powodzeniem wykorzystywać różnego rodzaju oszuści, którzy dbają o swój wizerunek. Również w życiu zawodowym i uczuciowym możemy wyjść na manowce, jeśli padniemy ofiarą efektu aureoli.
Wspomniane błędy to tylko przykłady zniekształceń, których doświadczamy na co dzień. Takich błędów jest cała masa! Czy jesteśmy zawsze na nie skazani? Warto pamiętać, że im większą mamy wiedzę na temat mechanizmów naszego umysłu, tym lepiej możemy je kontrolować.