Wszyscy mamy swoje potrzeby: od zaspokojenia głodu po realizację życiowych celów. Choć pod tym względem różnimy się między sobą, można rzec, że właściwie każdy wykazuje potrzeby z pięciu kategorii. Kategorie te można uszeregować według pewnej hierarchii. Tak właśnie 80 lat temu powstała piramida potrzeb Maslowa.
Czym jest piramida potrzeb Maslowa?
Abraham Maslow był amerykańskim psychologiem żyjącym w XX wieku. W historii zapisał się jako twórca tzw. piramidy potrzeb, która ustawiała w określonej hierarchii ludzkie potrzeby. Tak jak w piramidzie żywieniowej, Maslow wskazał, jakie potrzeby powinny zostać zaspokojone w pierwszej kolejności (podstawa piramidy), a jakie w ostatniej (czubek piramidy).
W rezultacie powstała 5-stopniowa konstrukcja, która w swoim założeniu miała reprezentować potrzeby każdego człowieka. Maslow stworzył swoją piramidę w 1943 r., czyli dokładnie 80 lat temu. Przyjrzyjmy się zatem, czy nadal jest aktualna i do czego dziś może się nam przydać. Zacznijmy jednak od jej omówienia.
Hierarchia ludzkich potrzeb
Piramida potrzeb Maslowa przedstawiana jest graficznie za pomocą 5-stopniowej piramidy z opisanymi poszczególnymi poziomami, jak na obrazku poniżej:
U podstawy znajdują się potrzeby fizjologiczne, do których zaliczamy choćby tlen, wodę, jedzenie, sen, odpoczynek, ale też seks.
Kolejne są potrzeby bezpieczeństwa, czyli spokój, wygoda, wolność od strachu, opieka, które gwarantują nam rodzina, ale też policja, opieka zdrowotna. To także bezpieczeństwo ekonomiczne.
Potrzeby afiliacji to inaczej potrzeby miłości i przynależności. Realizujemy je poprzez więzi z innymi, kochanie i bycie kochanym.
Jeszcze wyżej stoją potrzeby szacunku i uznania, które wpływają na nasze poczucie własnej wartości, zaufanie do siebie, przekonanie o swoich kompetencjach.
Na szczycie znajdują się potrzeby samorealizacji, a więc wszelkie cele osobiste i zawodowe, a także potrzeby związane z estetyką i zdobywaniem wiedzy.
Czy piramida Maslowa jest aktualna?
Piramida Maslowa, co zresztą mało zaskakujące, spotkała się z krytyką z różnych stron. Część osób sugerowało rozbudowanie jej pięter. Inni nie zgadzali się na umieszczanie potrzeb seksualnych na równi z potrzebą jedzenia czy snu.
Głównym zarzutem była natomiast uniwersalizacja systemu potrzeb w momencie, gdy społeczeństwa naszej planety bardzo się różnią i tym samym ta hierarchia może wyglądać zupełnie inaczej.
Czy to oznacza, że dziś piramida potrzeb Maslowa jest bezużyteczna? Niekoniecznie. W istocie, kryje w sobie też dużo prawdy, np. dobrze odzwierciedla hierarchię potrzeb w miejscu pracy (pracownik może realizować cele i się rozwijać, jeśli ma zapewnione podstawowe potrzeby, bezpieczeństwo, dobre relacje z innymi).
A ponieważ żyjemy według modelu zachodniego społeczeństwa demokratycznego, budowa piramidy w dużym stopniu odzwierciedla naszą hierarchię potrzeb.