Czy każdy może być kreatywny? Czy twórczy może być tylko wielki artysta? Czy twórczość i kreatywność to synonimy? I czy każda codzienna czynność może być przejawem aktu twórczego? Nad tymi kwestiami przez lata zastanawiali się różni badacze. W ten sposób wyodrębnili poziomy twórczości i różne rodzaje kreatywności. Zobacz, czy któryś z nich dotyczy ciebie.
Twórczość a kreatywność – różnice
Choć niektórzy utożsamiają te dwa pojęcia, z użycia wynika, że twórczość i kreatywność to nie jest to samo. Twórczość bowiem odnosi się bardziej do procesu – procesu tworzenia – a przede wszystkim jego efektów. Mówimy o twórczości danego artysty, mając na myśli cały jego dorobek.
Natomiast kreatywność jest ściśle związana z charakterem samego człowieka, jego jego cechą. Osoba kreatywna może przejawiać tę cechę na różne sposoby, zwykle tworząc, bo głównie tak jesteśmy w stanie jej kreatywność dostrzec.
Natomiast niektórzy badacze rozumieli pojęcie twórczości nie tylko jako dzieło twórcy, ale twórczy potencjał, który może być rozwinięty na różnych poziomach – od całkowicie podstawowego do wybitnego.
Poziomy twórczości
Poziomami twórczości zajmowali się przede wszystkim polski psycholog Edward Nęcka oraz Ronald Beghetto i James Kaufman. Ich podziały są do siebie stosunkowo zbliżone. Nęcka wyróżnił:
Twórczość płynną – to podstawowy potencjał, zadatek na twórcę, umiejętność tworzenia pomysłów.
Twórczość skrystalizowaną – to umiejętność wykorzystania potencjału twórczego do rozwiązania konkretnych problemów.
Twórczość dojrzałą – to twórczość skrystalizowana, ale społecznie uznawana za twórczą. Jest na poziomie eksperckim, wnosi coś do rozwoju danej dziedziny wiedzy.
Twórczość wybitną – to rodzaj twórczości dojrzałej, której wynikiem były rewolucyjne odkrycia lub zmiany. Kojarzona z wybitnymi historycznymi postaciami jak da Vinci czy Einstein.
U Beghetto i Kaufmana podział wygląda podobnie, mamy bowiem:
Minitwórczość – twórczość towarzysząca uczeniu się, poznawaniu praw, nauce rozwiązywania problemów.
Twórczość codzienna – dostępna dla każdego, ale może też opierać się na konkretnych umiejętnościach, np. muzycznych.
Twórczość profesjonalna – odpowiednik twórczości dojrzałej, może być dostępna dla amatorów, którzy zdobyli profesjonalną wiedzę.
Twórczość wybitna – przełomowa.
Rodzaje kreatywności
Podobnych klasyfikacji dokonano w odniesieniu do kreatywności. W szczególności rozróżniono jej 5 typów:
Mimetyczna – kopiowanie i naśladowanie
Analogiczna – rozwiązywanie nowych problemów na podstawie analogii.
Bisocjacyjna – nowy pomysł wynikający ze współpracy racjonalnego myślenia z intuicją.
Narracyjna – tworząca opowieści, w sposób odtwórczy i zupełnie nowy.
Intuicyjna – niewymagająca pomocy z zewnątrz, bazująca wyłącznie na obrazach w naszej głowie, oderwana od zewnętrznych bodźców, np. medytacja.
Jak widać każdy może odnaleźć w sobie kreatywność i potencjał twórczy, nawet jeśli nie ma wybitnych zdolności. Warto mieć tego świadomość szczególnie przed rozmową o pracę, gdzie często oczekuje się od kandydatów kreatywności!