Niektórzy są przekonani, że już pod wpływem pierwszego wrażenia są w stanie ocenić, z kim mają do czynienia. To przekonanie może wiele razy się sprawdzać, ale kryje się w nim też pewna pułapka psychologiczna, która sprawia, że mylnie, a niekiedy wręcz niesprawiedliwie przypisujemy komuś pewne cechy. Na tym właśnie polega tzw. efekt aureoli.
Czym jest efekt aureoli?
Efekt aureoli zwany jest również efektem halo. To zjawisko w psychologii, które polega na ocenie drugiego człowieka jednoznacznie pozytywnie lub negatywnie na podstawie pierwszego wrażenia. Ponieważ jako pierwszy odbieramy czyjś wygląd, to często właśnie on wpływa na efekt halo.
Możesz się spotkać również z określeniami: anielski/szatański efekt halo, efekt Galatei/Golema. Są to rozróżnienia na efekt aureoli o wydźwięku pozytywnym i negatywnym. Mówiąc wprost, albo natychmiast kogoś polubimy, albo nabierzemy do kogoś uprzedzeń.
Efekt halo – przykłady
Przykłady efektu aureoli możemy szukać zarówno w życiu prywatnym, jak i zawodowym. Poznawanie nowych ludzi w sytuacjach towarzyskich czy przedstawianie partnera/partnerki rodzinie to typowe okoliczności, w których może zadziałać efekt halo.
Każdy chyba miał do czynienia z sytuacją, kiedy nowo poznana osoba spóźniła się na spotkanie i od razu oceniliśmy, że jest chaotyczna, źle zorganizowana, niegodna zaufania. To samo, kiedy ubrała się niestosownie do okazji albo okazało się, że ma plamę na ubraniu – a przecież to mógł być tylko przypadek. W skrajnych sytuacjach rodzinie ktoś się nie spodobał – bo niski, bo ma duży nos.
Efekt halo jest też powszechny w pracy, zwłaszcza na rozmowach kwalifikacyjnych. W niektórych krajach odchodzi się od zdjęć w CV po to, by nie wywoływać nieuzasadnionego entuzjazmu czy uprzedzeń z powodu wyglądu, który nie ma wpływu na kwalifikacje.
Jak kontrolować efekt aureoli?
Efekt aureoli, choć powszechny, wymaga kontroli. Nietrudno się domyślić, że można w ten sposób kogoś niesłusznie ocenić, a to ma swoje konsekwencje. Nie chodzi tylko o to, że przekreślamy kogoś, kto tak naprawdę ma wiele zalet. Możemy też nabrać do kogoś zaufania tylko dlatego, że był schludnie ubrany lub po prostu atrakcyjny. Ta osoba wcale nie musi mieć wobec nas dobrych intencji.
Daj sobie zawsze więcej czasu na ocenę drugiego człowieka i odpowiedz sobie szczerze, co zadecydowało o twoich wrażeniach.